Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

convertere humanam vicem

  • 1 vicis

    vicis (als Genet.; Nom. kommt nicht vor), vicem, vice; Plur. vicēs (Nom. u. Akk.) u. vicibus (Dat. u. Abl.), f. (vgl. ahd. wëhsal, Wechsel, Austausch), der Wechsel, die Abwechselung, Wechselseitigkeit, I) eig.: A) im allg.: 1) übh.: vice fortunarum humanarum, Liv.: mutuā vice, Colum.: versā vice, umgekehrt, Sen. poët., Iustin, u.a.: hāc vice sermonum, Wechselgespräch, Verg.: solvitur acris hiems gratā vice veris et favoni, Hor.: deus haec fortasse benignā reducet in sedem vice, Hor.: nox peragit vicem, vollbringt den Wechsel, d.i. wechselt mit dem Tage, Ov. – Plur., gratae divitibas vices, Hor.: et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices, Quint.: lectionis taedium vicibus levatur, Quint.: habet has vices condicio mortalium, Plin.: per vices annorum, ein Jahr um das andere, Plin.: mutat terra vices, erneut den Wechsel, wechselt mit neuen Gestalten, Hor.: peragere vices, Wechsel erleiden, Ov.: cur vicibus factis convivia ineant, abwechselnd, Ov. – 2) adv., a) per vices, abwechselnd, clamare, Ov.: subire, Plin. – b) in vicem (in einem Worte invicem), seltener bl. vicem, in vices, zur-, in Abwechselung, abwechselnd, wechselweise, einer um den anderen, gegenseitig, α) in vicem: hi rursus in vicem anno post in armis sunt, Caes.: missis in vicem earum (legionum) quinque milibus sociorum, Liv.: multis in vicem casibus victi victoresque, Liv.: inque vicem tua me, te mea forma capit, Ov. – β) vicem: ut unus fasces haberet et hoc insigne regium suam cuiusque vicem per omnes iret, Liv. 3, 36, 3. – γ) in vices: agri pro numero cultorum ab universis in vices occupantur, Tac.: inque vices illum tectos qui laesit amores, laedit amore pari, Ov.: inque vices equitant, Iuven.

    B) insbes.: 1) die Entgegnung, Erwiderung, Gegenleistung, der Gegendienst, die Vergeltung (griech). ἀμοιβή, ἀντίποινα), recito... vicem officii praesentis, Cic.: tanto proclivius est iniuriae quam officio civem exsolvere, Tac.: redde vicem meritis, Ov.: referre vicem, Gleiches mit Gleichem vergelten, Ov. u.a.: so auch reddere vicem, Plin. ep. u. Treb. Poll. – Plur., qui magis vices exigat, Plin. pan.: multarum miseras exiget una vices, Prop.: sequenti redde vices, Ov.: vices superbae te maneant ipsum, Vergeltung des Übermutes (= die der Üb. über dich bringt), Hor. – bes. im Acc. u. Abl. bei Adjj. der Gemütsbewegung, sollicitus meam vicem, Liv.: solliciti vicem imperatoris, Liv.: anxius od. maestus suam vicem, Liv. u. Curt.: exanimes vice unius, Liv.: vice eorum sollicitus, Curt. Vgl. Fabri u. Weißenb. Liv. 21, 34, 5. Mützell Curt. 7, 11 (43), 20. – 2) der Wechsel des Schicksals, das Schicksal, Los, vicem suam conquestus est, Suet.: tacite gementes tristem fortunae vicem, Phaedr.: convertere humanam vicem, Hor. – 3) der Wechsel des Kampfes, die Kampfgefahr, der Kampf, vicis meritique labore aequato, Sil. – Plur., vitare vices Danaûm, Verg.

    II) übtr., die Seite, der Platz, die Stelle, Rolle, das Geschäft, Amt, a) übh.: heredum causa iustissima est; nulla est enim persona, quae ad vicem eius, qui e vita emigrarit, propius accedat, Cic.: fungi vice suā (lovis) erga omne humanum genus, seine Stelle (als Regierer der Welt) vertreten, Plin. pan.: fungi cotis vice, Hor.: ne sacra regiae vicis desererentur, Liv.: vestram meamque vicem explete, Tac.: vicem aerarii praestare, die Stelle des Är. vertreten, Sall. fr.: ut assuetam fortius praestes vicem (Amt), Phaedr.: adverbiorum obtinere vicem, Quint. – Plur., quando divisae professionum vices essent, Quint. – b) adv., vicem, vice, in vicem, ad vicem, anstatt, für, wegen, nach Art von, gleich wie, α) vicem (s. Brix Plaut. capt. 394): male occĭdo eri vicem meamque, Plaut.: in qua re tuam vicem saepe doleo, Cic.: et nostram et illorum vicem, Plaut.: ne nostram vicem irascaris, Liv.: cogor vestram omnium vicem unus consulere, für euch alle allein zu sorgen, Liv.: Sardanapali vicem in suo lectulo mori, wie Sardanapal, Cic.: ceteri vicem pecorum obtruncabantur, Sall. fr. – β) vice: in pane salis vice utuntur nitro, Plin.: temonis vice trahitur, Plin.: quaeque dixerat, oracli vice accipiens, wie ein O., Tac.: diebus ac noctibus vice mundi circumagi, Suet.: moveri periclitantium vice, Quint.: vice pecorum interficiuntur, Dict. – γ) in vicem: defatigatis in vicem integri succedunt, an ihre Stelle, Caes.: potest malleolus protinus in vicem viviradicis conseri, Colum. – δ) ad vicem: ad tegularum imbricumque vicem, Plin.: ad parentum vicem, gleich den Eltern, Gell.: ad vicem obsidis teneri, Aur. Vict.

    lateinisch-deutsches > vicis

  • 2 vicis

    vicis (als Genet.; Nom. kommt nicht vor), vicem, vice; Plur. vicēs (Nom. u. Akk.) u. vicibus (Dat. u. Abl.), f. (vgl. ahd. wëhsal, Wechsel, Austausch), der Wechsel, die Abwechselung, Wechselseitigkeit, I) eig.: A) im allg.: 1) übh.: vice fortunarum humanarum, Liv.: mutuā vice, Colum.: versā vice, umgekehrt, Sen. poët., Iustin, u.a.: hāc vice sermonum, Wechselgespräch, Verg.: solvitur acris hiems gratā vice veris et favoni, Hor.: deus haec fortasse benignā reducet in sedem vice, Hor.: nox peragit vicem, vollbringt den Wechsel, d.i. wechselt mit dem Tage, Ov. – Plur., gratae divitibas vices, Hor.: et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices, Quint.: lectionis taedium vicibus levatur, Quint.: habet has vices condicio mortalium, Plin.: per vices annorum, ein Jahr um das andere, Plin.: mutat terra vices, erneut den Wechsel, wechselt mit neuen Gestalten, Hor.: peragere vices, Wechsel erleiden, Ov.: cur vicibus factis convivia ineant, abwechselnd, Ov. – 2) adv., a) per vices, abwechselnd, clamare, Ov.: subire, Plin. – b) in vicem (in einem Worte invicem), seltener bl. vicem, in vices, zur-, in Abwechselung, abwechselnd, wechselweise, einer um den anderen, gegenseitig, α) in vicem: hi rursus in vicem anno post in armis sunt, Caes.: missis in vicem earum (legionum) quinque milibus sociorum, Liv.: multis in
    ————
    vicem casibus victi victoresque, Liv.: inque vicem tua me, te mea forma capit, Ov. – β) vicem: ut unus fasces haberet et hoc insigne regium suam cuiusque vicem per omnes iret, Liv. 3, 36, 3. – γ) in vices: agri pro numero cultorum ab universis in vices occupantur, Tac.: inque vices illum tectos qui laesit amores, laedit amore pari, Ov.: inque vices equitant, Iuven.
    B) insbes.: 1) die Entgegnung, Erwiderung, Gegenleistung, der Gegendienst, die Vergeltung (griech). ἀμοιβή, ἀντίποινα), recito... vicem officii praesentis, Cic.: tanto proclivius est iniuriae quam officio civem exsolvere, Tac.: redde vicem meritis, Ov.: referre vicem, Gleiches mit Gleichem vergelten, Ov. u.a.: so auch reddere vicem, Plin. ep. u. Treb. Poll. – Plur., qui magis vices exigat, Plin. pan.: multarum miseras exiget una vices, Prop.: sequenti redde vices, Ov.: vices superbae te maneant ipsum, Vergeltung des Übermutes (= die der Üb. über dich bringt), Hor. – bes. im Acc. u. Abl. bei Adjj. der Gemütsbewegung, sollicitus meam vicem, Liv.: solliciti vicem imperatoris, Liv.: anxius od. maestus suam vicem, Liv. u. Curt.: exanimes vice unius, Liv.: vice eorum sollicitus, Curt. Vgl. Fabri u. Weißenb. Liv. 21, 34, 5. Mützell Curt. 7, 11 (43), 20. – 2) der Wechsel des Schicksals, das Schicksal, Los, vicem suam conquestus est, Suet.: tacite gementes tristem fortunae vicem, Phaedr.: convertere humanam vicem, Hor. – 3) der
    ————
    Wechsel des Kampfes, die Kampfgefahr, der Kampf, vicis meritique labore aequato, Sil. – Plur., vitare vices Danaûm, Verg.
    II) übtr., die Seite, der Platz, die Stelle, Rolle, das Geschäft, Amt, a) übh.: heredum causa iustissima est; nulla est enim persona, quae ad vicem eius, qui e vita emigrarit, propius accedat, Cic.: fungi vice suā (lovis) erga omne humanum genus, seine Stelle (als Regierer der Welt) vertreten, Plin. pan.: fungi cotis vice, Hor.: ne sacra regiae vicis desererentur, Liv.: vestram meamque vicem explete, Tac.: vicem aerarii praestare, die Stelle des Är. vertreten, Sall. fr.: ut assuetam fortius praestes vicem (Amt), Phaedr.: adverbiorum obtinere vicem, Quint. – Plur., quando divisae professionum vices essent, Quint. – b) adv., vicem, vice, in vicem, ad vicem, anstatt, für, wegen, nach Art von, gleich wie, α) vicem (s. Brix Plaut. capt. 394): male occĭdo eri vicem meamque, Plaut.: in qua re tuam vicem saepe doleo, Cic.: et nostram et illorum vicem, Plaut.: ne nostram vicem irascaris, Liv.: cogor vestram omnium vicem unus consulere, für euch alle allein zu sorgen, Liv.: Sardanapali vicem in suo lectulo mori, wie Sardanapal, Cic.: ceteri vicem pecorum obtruncabantur, Sall. fr. – β) vice: in pane salis vice utuntur nitro, Plin.: temonis vice trahitur, Plin.: quaeque dixerat, oracli vice accipiens, wie ein O., Tac.: diebus ac noctibus vice mundi circumagi,
    ————
    Suet.: moveri periclitantium vice, Quint.: vice pecorum interficiuntur, Dict. – γ) in vicem: defatigatis in vicem integri succedunt, an ihre Stelle, Caes.: potest malleolus protinus in vicem viviradicis conseri, Colum. – δ) ad vicem: ad tegularum imbricumque vicem, Plin.: ad parentum vicem, gleich den Eltern, Gell.: ad vicem obsidis teneri, Aur. Vict.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > vicis

  • 3 vicis

    vĭcis (as a gen.; the nom. does not occur), vicem, vice; in plur., vices (nom. and acc.) and vicibus (dat. and abl.), f. [cf. Gr. eikô, to yield; root Wik-; v. Curt. Gr. Etym. p. 135], change, interchange, alternation, alternate or reciprocal succession, vicissitude (the gen. not ante-Aug.; the other cases class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose; for which, in class. prose, vicissitudo).
    (α).
    Sing.: ignotus juvenum coetus alternā vice Inibat alacris, Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 151 Vahl.):

    hac vice sermonum,

    conversation, Verg. A. 6, 535:

    vice sermonis,

    Ov. Tr. 4, 4, 79; cf. in the foll. b:

    deus haec fortasse benigna Reducet in sedem vice,

    Hor. Epod. 13, 8:

    solvitur acris hiems grata vice veris et Favoni,

    id. C. 1, 4, 1:

    commoti Patres vice fortunarum humanarum,

    Liv. 7, 31, 6: dum Nox vicem peragit, performs the exchange, i. e. alternales with day, Ov. M. 4, 218:

    ridica contingens vitem mutuā vice sustinetur et sustinet,

    Col. 4, 16:

    versā vice,

    reversely, Dig. 43, 29, 3; App. Dogm. Plat. p. 32, 6; id. Flor. p. 363; Just. 6, 5, 11 al.—
    (β).
    Plur.:

    plerumque gratae divitibus vices Mundaeque parvo sub Lare pauperum Cenae,

    Hor. C. 3, 29, 13:

    et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,

    Quint. 9, 2, 14:

    loquendi,

    id. 6, 4, 11; Ov. P. 2, 10, 35:

    ipsius lectionis taedium vicibus levatur,

    Quint. 1, 12, 4:

    habet has vices condicio mortalium, ut adversa ex secundis, ex adversis secunda nascantur,

    Plin. Pan. 5 fin.:

    spatium diei noctis excipiunt vices,

    Phaedr. 2, 8, 10:

    haec quoque non perstant... Quasque vices peragant... docebo,

    what vicissitudes they undergo, Ov. M. 15, 238:

    mutat terra vices,

    renews her changes, Hor. C. 4, 7, 3:

    perque vicis modo Persephone! modo Filia! clamat,

    alternately, Ov. F. 4, 483; so,

    per vicis,

    id. M. 4, 40; Plin. 8, 7, 7, § 23:

    per vices annorum,

    i. e. every other year, id. 12, 14, 30, § 54:

    cur vicibus factis convivia ineant,

    alternately, by turns, Ov. F. 4, 353.—
    2.
    Adverb.: in vicem (also freq. one word, invĭcem; and less freq. vicem, in vices, or per vices), by turns, alternately, one after the other, mutually, reciprocally.
    a.
    In vicem: bibenda aqua: postero die etiam vinum: deinde in vicem alternis diebus modo aqua modo vinum, Cels. 3, 2 med.:

    reliqui, qui domi manserunt, se atque alios alunt: hi rursus in vicem anno post in armis sunt,

    Caes. B. G. 4, 1:

    propter vicinitatem simul eramus invicem,

    Cic. Att. 5, 10, 5; Quint. 11, 3, 168:

    multis invicem casibus victi victoresque,

    Liv. 2, 44, 12:

    non comisantium in vicem more jam diu vivimus inter nos,

    id. 40, 9, 8 Weissenb. ad loc.:

    in vicem inter se gratantes,

    id. 9, 43, 17:

    inque vicem tua me, te mea forma capit,

    Ov. H. 17, 180; id. M. 6, 631; 8, 473; Verg. G. 3, 188; Hor. S. 1, 3, 141 al.—
    b.
    Vicem:

    ut unus fasces haberet, et hoc insigne regium suam cujusque vicem, per omnes iret,

    Liv. 3, 36, 3; cf. id. 1, 9, 15.—
    c.
    In vices ( poet. and in post-Aug. prose):

    inque vices illum tectos qui laesit amores, Laedit amore pari,

    Ov. M. 4, 191; 12, 161; Tac. G. 26 Halm.—
    d.
    Per vices (post-Aug. and very rare):

    quod ipsum imperari per vices optimum est,

    Quint. 2, 4, 6 Halm.—
    B.
    In partic.
    1.
    A time, turn (late Lat.; cf. Orell. ad Hor. C. 4, 14, 13):

    ager tertiā vice arabitur,

    Pall. 10, 1:

    tribus per diem vicibus,

    id. 1, 3 fin.; cf.:

    tesserulas in medium vice suā quisque jaciebamus,

    Gell. 18, 13, 1:

    vice quādam,

    once, Sid. Ep. 7, 1; Aus. Pan. Grat. Aug. 4.—
    2.
    Reciprocal behavior or conduct, i. e. return, requital, reciprocal service, recompense, remuneration, retaliation (rare but class.):

    recito praedicationem amplissimi beneficii, vicem officii praesentis,

    Cic. Sest. 4, 10:

    tanto proclivius est injuriae quam beneficio vicem exsolvere,

    Tac. H. 4, 3; Prop. 1, 13, 10:

    redde vicem meritis,

    Ov. Am. 1, 6, 23:

    non poteris ipsa referre vicem,

    id. A. A. 1, 370; cf.:

    dejecit acer plus vice simplici (i. e. non tantam solum cladem illis intulit quantam ipsi dederant, sed duplum, Schol.),

    Hor. C. 4, 14, 13 Orell. ad loc.— Plur.:

    spernentem sperne, sequenti Redde vices,

    Ov. M. 14, 36:

    neque est ullus affectus... qui magis vices exigat,

    Plin. Pan. 85, 3.—
    3.
    The changes of fate, fate, hap, lot, condition, fortune, misfortune:

    mihi uni necesse erit et meam et aliorum vicem pertimescere?

    Cic. Dom. 4, 8:

    indignando et ipse vicem ejus,

    Liv. 40, 23, 1:

    tacite gementes tristem fortunae vicem,

    Phaedr. 5, 1, 6; cf.:

    vicem suam conquestus est,

    Suet. Aug. 66:

    convertere humanam vicem,

    Hor. Epod. 5, 88:

    publicā vice commoveri,

    Quint. 11, 1, 42; cf. id. 4, 1, 33.— Plur.:

    fors et Debita jura vicesque superbae Te maneant ipsum,

    Hor. C. 1, 28, 32:

    testor in occasu vestro nec tela nec ullas Vitavisse vices Danaūm,

    dangers, contests, Verg. A. 2, 433.—
    II.
    Transf., the position, place, room, stead, post, office, duty of one person or thing as assumed by another (the usual signif. of the word):

    heredum causa justissima est: nulla est enim persona, quae ad vicem ejus, qui e vitā emigrarit, propius accedat,

    Cic. Leg. 2, 19, 48:

    ego succedens in vicem imperii tui,

    Liv. 38, 48, 7:

    ipse in locum vicemque consulis provolat,

    id. 3, 18, 9:

    postquam (Juppiter) te dedit, qui erga omne humanum genus vice suā fungereris,

    stand in the place of, represent, Plin. Pan. 80, 6:

    fungar vice cotis,

    Hor. A. P. 304:

    per speciem alienae fungendae vicis opes suas firmavit,

    Liv. 1, 41, 6:

    ne sacra regiae vicis desererentur,

    id. 1, 20, 2:

    vestramque meamque vicem explete,

    Tac. A. 4, 8 fin.:

    cujus... ego vicem debeo inplere,

    Plin. Ep. 6, 6, 6:

    (Manus) adverbiorum atque pronominum obtinent vicem,

    Quint. 11, 3, 87:

    in ordine vicis suae,

    Vulg. Luc. 1, 8.— Plur.: non ad suum pertinere officium rati, quando divisae professionum vices essent, Quint. Inst. prooem. § 4.—
    2.
    Adverb.
    a.
    Vicem, with the gen. or a pers. pron., in the place of, instead of, on account of, for, for the sake of:

    eri vicem meamque,

    Plaut. Capt. 3, 3, 11:

    qui hodie sese excruciari meam vicem possit pati,

    id. Most. 2, 1, 8; cf. id. ib. 5, 2, 24:

    vos respondetote istinc istarum vicem,

    id. Rud. 3, 5, 34:

    tuam vicem saepe doleo,

    Cic. Fam. 12, 23, 3:

    suam vicem indignantem magistratu abisse,

    Liv. 2, 31, 11: remittimus hoc tibi, ne nostram vicem irascaris. id. 34, 32, 6:

    sollicito consuli... eorum vicem quos, etc.,

    id. 44, 3, 5:

    rex, vicem eorum quos ad tam manifestum periculum miserat,

    Curt. 7, 11, 20:

    maestus non suam vicem, sed propter, etc.,

    id. 7, 2, 5: cum Pompeius aedem Victoriae dedicaturus foret, cujus gradus vicem theatri essent, Tiro Tull. ap. [p. 1987] Gell. 10, 1, 7:

    quoniam res familiaris obsidis vicem esse apud rempublicam videbatur,

    Gell. 16, 10, 11.—
    (β).
    Sometimes in a more general sense, after the manner of, like:

    Sardanapali vicem in suo lectulo mori,

    Cic. Att. 10, 8, 7: ceteri vicem pecorum obtruncabantur, Sall. Fragm. ap. Non. p. 497, 26; cf. the foll.—
    b.
    Vice, instead of, for, on account of:

    in pane salis vice utuntur nitro,

    Plin. 31, 10, 46, § 115:

    temonis vice trahitur,

    Col. 6, 2, 7:

    murum urbi cocto latere circumdedit, harenae vice bitumine interstrato,

    Just. 1, 2, 7:

    exanimes vice unius,

    Liv. 1, 25, 6:

    senatus vice populi,

    Just. Inst. 1, 2, 5.—
    (β).
    In a more general sense (cf. the preced. numbers), after the manner of, like:

    jactari se passa fluctu algae vice,

    Plin. 9, 45, 68, § 147:

    moveri periclitantium vice possumus,

    Quint. 6, 2, 35:

    diebus ac noctibus vice mundi circumagi,

    Suet. Ner. 31:

    quaeque dixerat, oracli vice accipiens,

    Tac. A. 6, 21 fin.:

    ut deorum vice mortuos honorarent,

    like gods, Lact. 4, 28 fin.:

    vice navium,

    App. de Deo Socr. p. 47, 22:

    vice pecudum occidi,

    Lact. 5, 10, 6:

    vice imbellium proculcati,

    Dict. Cret. 3, 24.—
    c.
    In vicem, instead of, for, in place of:

    potest malleolus protinus in vicem viviradicis conseri,

    Col. 3, 14, 3:

    defatigatis in vicem integri succedunt,

    Caes. B. G. 7, 85:

    in omnium vicem regni unius insatiabilis amor Successit,

    Liv. 40, 8, 18:

    missis in vicem eorum quinque milibus sociorum,

    id. 31, 11, 3; Col. 5, 6, 1; so dat. vici, Quint. Decl. 6, 4.—
    d.
    Ad vicem, instead of, for:

    ad tegularum et imbricum vicem,

    Plin. 36, 22, 44, § 159:

    ad vicem solis cinis calidus subjectus,

    Pall. 4, 10 fin.; 3, 28;

    very rarely, ad invicem,

    Veg. Vet. 2, 7 fin.
    (β).
    In a more general sense (cf. in the preced. numbers a. and b.), after the manner of, like:

    majores natu a majoribus colebantur ad deum prope ad parentum vicem,

    Gell. 2, 15, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > vicis

  • 4 (vicis)

        (vicis) only gen. vicis, acc. vicem, abl. vice, plur nom. vicēs, acc. vicīs or vicēs, dat. and abl. vicibus, f    [3 VIC-], change, interchange, alternation, succession, vicissitude: Hac vice sermonum, conversation, V.: vice sermonis, O.: Solvitur hiems gratā vice veris et Favoni, H.: commoti Patres vice fortunarum humanarum, L.: Dum Nox vicem peragit, i. e. alternates with day, O.: Plerumque gratae divitibus vices, H.: haec quas vices peragant docebo, what vicissitudes, O.: Mutat terra vices, renews her changes, H.: Per vicīs, alternately, O.: agri in vices occupantur, Ta.: vicibus factis inire convivia, by turns, O.— Acc adverb.: suam cuiusque vicem, in each one's turn, L.: cum suam vicem functus officio sit, in his turn, L.—A return, requital, equivalent, recompense, remuneration, retaliation: Redde vicem meritis, O.: arces Deiecit plus vice simplici, H.—A lot, fate, hap, condition, fortune, misfortune: et meam et aliorum vicem pertimescere: indignando vicem eius, L.: Convertere humanam vicem, H.: vices superbae, H. —A position, place, room, stead, post, office, duty, part: ad vicem eius, qui e vitā emigrarit, accedere: succedens in vicem imperii tui, L.: fungar vice cotis, H.: sacra regiae vicis, i. e. of the royal office, L.: missis in vicem eorum quinque milibus sociorum, L.—Acc., with a gen. or pers. pron., in the place of, instead of, on account of, for, for the sake of: tuam vicem sacpe doleo: remittimus hoc tibi, ne nostram vicem irascaris, L.: rex, vicem eorum quos miserat, etc., Cu.: Sardanapali vicem in suo lectulo mori, i. e. like.—Abl., instead of, for, on account of: exanimes vice unius, L.

    Latin-English dictionary > (vicis)

  • 5 vicis

    (gen.) (acc. em, abl. e; pl. nom. и acc. ēs, dat. и abl. ĭbus; остальные падежи неупотр.) f.
    1) смена, перемена, следование, чередование
    vices loquendi Q — разговор, беседа, диалог
    vices vitae Ap — сменяющие друг друга периоды жизни, этапы существования
    numerorum vices Ap — чередования чисел; т. е. разные числовые комбинации
    vices mutare H (peragere O) — претерпевать изменения, (из)меняться, чередоваться
    nox perăgit vicem O — ночь сменяет (день), т. е. наступает ночь
    alternā vice Col, PM, PJ (alternis vicibus Sen, PJ) или per (in T, O) vices O, PM или vicibus factis O — посменно, по очереди, попеременно, в свою очередь, чередуясь
    (suis) vicibus PM etc. — в определённой последовательности, определённым образом чередуясь
    versā vice и vice versā SenT, AG, Just etc.наоборот
    2) превратность судьбы, судьба, удел, участь, pl. превратности, опасности
    3) место, пост
    (suc)cedere in vicem L или accedere ad vicem alicujus C — вступать на чьё-л. место, замещать кого-л.
    vicem alicujus rei praestare O или obtinere Q — служить вместо чего-л. или занимать чьё-л. место
    4) задание, обязанность, функция, служба, роль
    sacra regiae vicis deserere L — пренебрегать обрядами, выполнение которых было возложено на царей
    vice alicujus fungi PJ — выполнять чью-л. роль, делать чьё-л. дело
    5) возмещение, воздаяние, отплата ( alicujus rei L); возмездие ( injuriae T)
    vicem (или vices) alicui reddere O (referre O; exsolvere T) — воздавать равным за равное
    reddĭtā alicui vice Pt — отплатив кому-л. ( за обиду)
    plus vice simplici H — больше, чем простая отплата
    reddere vicem merĭtis O — отблагодарить за услуги. — см. vicem и invicem

    Латинско-русский словарь > vicis

  • 6 converto

    con-verto (vorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere, umkehren, umwenden, umdrehen, od. m. Bezug auf das Ziel, hinkehren, hinwenden, hindrehen, refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial = sich um- od. hinkehren usw., I) eig.: 1) nach der andern Seite (nach vorn od. nach hinten, nach oben od. nach unten) od. nach irgend einer Seite um- od. hinkehren, a) übh.: aculeum (im Bilde, aculeum testimonii sui), Cic.: arcum, Verg.: baculum (zB. converso baculo alci oculos tundere), Cic.: cardinem, Verg.: cuspidem, Verg.: manum, Quint.: fenum, umwenden, wenden, Col.: vulvas conversas corrigere, die Umstülpung der Gebärmutter, Plin. – u. refl., cum se convertit (v. Pers.), Suet. – u. Passiv medial, si facile convertitur (aeger), Cels.: in delubris deûm suā sponte signa conversa, Val. Max. – m. Ang. wohin? durch Advv. od. Praepp., corpus huc illucve, Cels.: uncos deorsum, Cels.: corpus in nullam partem, Cels.: gladium in se, Val. Max.: infantem in caput, in pedes, Cels.: naves in eam partem, quo ventus fert, Caes.: colla ad freta, Ov.: palam anuli ad palmam, Cic.: poet. m. Dat., luna potest... id lumen convertere nobis (nach uns), Lucr. 5, 704. – tigna duo contra vim atque impetum fluminis conversa, Caes.: omnem eam materiam, quae erat caesa, conversam ad hostem collocabat, Caes.: calix ad latus praetereuntis aquae conversus, Frontin. – refl., simulacrum Victoriae, quod ante ad simulacrum Minervae spectavisset, ad valvas se templi limenque convertisse, Caes. – Passiv medial, ima pars pedis in exteriorem partem convertitur (dreht sich), Cels.: manus ad pollicem aut minimum digitum convertitur (neigt sich), Cels.: ore conversus in terram (v. einem Tiere), Mela: conversi oculos inter se atque ora tenebant, Verg.: poet. m. Dat., zephyro (nach Westen) convertitur ales, Lucan. 9, 689. – So nun bes. α) in den milit. t. t.: c. signa, mit den Feldzeichen kehrt machen, eine Schwenkung machen, schwenken (s. Schneider Caes. b. G. 2, 26, 1. Drak. Liv. 3, 54, 10), zB. conversis signis retro in urbem reditur, Liv.: Romani conversa signa bipertito intulerunt, machten eine Frontveränderung und drangen in zwei Kolonnen vor, Caes.: signa ad hostem converti (dem F. die Spitze bieten) aciemque dirigi iubet, Caes. – so auch nostri rursus conversi, kehrt-, Front machend, dem Feinde die Stirn bietend, Caes. – c. terga, c. se, kehrtmachen = fliehen, Caes. – c. aciem, die (feindl.) (Schlachtordnung werfen, Liv.: u. so paucos nostros c. et insequi (v. Feinde), Hirt. b. G.: fugatae alae, conversae cohortes sunt, Vell.: cum hostium acies a sinistro cornu (auf dem l. Fl.) pulsa atque in fugam conversa esset, Caes. – β) als rhet. t. t., die Worte umstellen, versetzen, non modo mutare quaedam verba, sed extendere, corripere, convertere, dividere cogitur (poësis), Quint. 10, 1, 29. – γ) refl., convertere se od. b1. convertere od. Passiv medial converti ad alqm, in der Unterhaltung, in der Rede sich zu od. an jmd. wenden, rursus ad illum te converte et quaere etc., Cic.: ad eum convertit et... inquit, Gell.: itaque modo ad eum conversus quaerebat etc., Liv.: conversus ad suos... inquit, Val. Max.: deinde conversus ad nos, ›επιστήσατε quid facere debeamus‹, Plin. ep.

    b) in der Bewegung, im Gange umkehren, umwenden, hinkehren, hinwenden, c. iter, Val. Max. (vgl. unten no. α): vias, Verg.: fugam, von der Fl. umkehren (= die Fl. einstellen), Verg. – vox boum Herculem convertit, bewog den H. umzukehren, Liv. – refl., c. se, umkehren, umwenden, Plin. ep. u. Suet.: se in porticu, Cic. – m. Ang. von wo? u. wohin: ex hoc cursu sceleris iter c. ad fugam atque in exsilium, Cic.: cursum ad septentrionem (v. einem Flusse), Mela. – refl., se convertere u. Passiv converti medial, sich hinwenden, c. se od. converti domum, Komik.; vgl. conversa domum lintea dare, Hor.: imago convertitur eodem, Lucr.: hinc se in Asiam c., Cic. – So nun bes.: α) als milit. t. t.: c. iter, umwenden, Caes. – c. iter in provinciam, Caes.: iter ad urbem, Lucan.: iter ad depopulandam Acarnaniam, Liv.: omnem multitudinem ad alqm, Caes.: hostem in se ab alqo, Curt. – u. refl., teils conv. se, zB. c. se in Phrygiam, Nep.: c. se ad montes, Caes.: subito se c. ad Cassium in Thessaliam, Caes.: ad hunc se a Pulione omnis multitudo (hostium) convertit, Caes. – teils ohne se, zB. convertit cum paucis ad equites, Sall.: convertit cum omni multitudine in regnum suum, Sall. – u. medial, omnis vis Romana Veios conversa est, Liv.: omnis Volscorum in se conversus impetus, Val. Max. – β) als t. t. der Wasserbaukunst, hinleiten, inchoabat piscinam a Miseno ad Avernum lacum, quo quidquid totis Baiis calidarum esset converteretur, Suet.: ut ex totis regionibus in quam (regionem) necessitas incubuerit converti possit praesidium aquarum abundantius, Frontin. – γ) etw. heimlich wo hinwenden, c. pecuniam publicam domum suam, unterschlagen, Cic. Verr. 3, 176.

    c) (bes. als geogr. t. t.) Passiv converti medial od. conversum esse, der örtl. Richtung od. Lage nach sich hinwenden, sich hinziehen, hinliegen, hingehen, m. Ang. wohin? durch ad od. in u. Akk. auch zugl. m. Ang. von wo? durch ab u. Abl., inde ad meridiem iter convertitur usque ad Megaram, Mela: deinde ad septentriones toto latere terra convertitur a Celtico promunturio ad Scythicum usque, Mela. – spelunca conversa ad aquilonem, Cic.: stabula ad medium conversa diem, Verg.: alter conversus in contrariam partem erat vallus, Caes.: Pyrenaeus in terras fronte conversus, Mela: conversis inter se pedibus stare, Gegenfüßler sein, Plin.

    2) im Kreise umdrehen, herumdrehen, refl. se convertere u. Passiv converti medial = sich umdrehen, sich herumdrehen, a) übh.: is (modiolus) habenā quasi terebra convertitur, Cels.: axes ut in torcularibus conversi, Cels. – b) einen Weltkörper, quae (terra) circum axem se summā celeritate convertit et torquet, Cic.: in infimo orbe luna solis radiis accensa convertitur, Cic.: invenies supero convertier orbe quinque (sidera) pari spatio, Cic. poët. – einen Kreisumlauf der Zeit umdrehen = erfüllen, vollenden, cum aetas tua septenos octiens solis anfractus reditusque converterit, Cic.: huius quidem anni nondum vigesimam partem scito esse conversam, Cic. – c) die Haare kräuseln, crines calamistro, Petron. 102, 15.

    II) übtr.: 1) im allg., nach od. zu einem Ggstde., gegen einen Ggstd. hinkehren, hinwenden, hinrichten, ihm zuwenden, auf einen Ggstd. übertragen u. dgl., refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial = sich hinwenden, sich zuwenden, m. Ang. wohin? durch in od. ad u. Akk., a) übh.: quas (duas legiones) ab itinere Asiae Syriaeque ad suam potestatem dominatumque converterat, Caes.: c. in se unum omnium vires, Liv.: ad equestrem ordinem atque in ceteros ordines easdem vitae condiciones, übertragen auf usw., Cic.: Iovem O. M. precatus sum, ut, si quid adversi populo Romano immineret, totum in domum meam converteretur, Val. Max. – c. orationem ad Aeschinem in prooemio, an Ä. richten, Quint.: tum omnem orationem traduxi et converti in increpandam Caepionis fugam, in deplorandum interitum exercitus, habe gerichtet auf usw., Cic. – refl. ( ohne se) od. Passiv medial, ad uxorem Liviam convertere, sich wenden an usw., Tac. ann. 4, 3: sine advocatis in amicitiam atque in gratiam convortimus, Plaut.: (v. Redner, Schriftsteller) ab ea sententia, quam proposuimus, convertimus (wenden wir uns) ad aliquam personam aut rem, Rutil. Lup.; vgl. medial gratulabor tibi prius, deinde ad me convertar, will ich mich zu mir (zur Besprechung meiner Angelegenheiten) wenden, Cic. – omnis est risus in iudicem conversus, wendete sich gegen den R., Cic.

    b) den Blick, die Aufmerksamkeit, die Gedanken hinwenden, hinrichten, hinlenken, gew. m. Ang. wohin? durch Advv. od. durch ad od. in u. Akk., α) den eigenen Blick usw., omnes convertere oculos Itali, wendeten dahin den Blick, Verg.: ut (oculi) aspectum quo vellent facile converterent, Cic.: c. ad tribunum militum centurionesque ora (v. den Soldaten), Caes.: video in me omnium vestrûm ora atque oculos esse conversos, Cic.: illud intellego omnium ora in me conversa esse, Sall. – β) eines andern Blick usw. od. jmd. mit seinem Blicke usw. auf sich hinlenken, αα) jmds. Blick usw., teils m. ad od. in se, zB. finitimis ad se gentibus ora, Lucr.: omnium oculos ad od. in se, Nep. u. Curt.: omnium oculos animosque in semet, Curt.: certamine ac studiis in se animum adulescentis, Liv. – teils ohne ad od. in se, zB. oculos hominum, Liv.: vulgi ora, Hor.: animos, Liv.: hominum oculos fulgore purpureae abollae, Suet. – ββ) jmd. mit seinem Blicke, teils mit in se, zB. omnem exercitum in se, Liv.: totum terrarum orbem in se, Verg.: omnium mentes in se, Flor. – teils ohne in se, zB. civitatem (v. fremden Gesandten), Liv.: omnes, Liv.

    c) Geist, Sinn, Gemüt, Neigung, Eifer, Sorge, Hoffnung auf einen Ggstd. hinwenden, hinrichten, ihm zuwenden, m. Ang. wohin? worauf? durch ad od. in u. Akk.; m. Ang. von wo? durch Advv. od. durch ab u. Abl. od. durch bl. Abl., α) den eigenen Geist usw.: omne ingenium ac studium suum ad causas agendas, Tac.: animum ad urbana negotia, Liv.: animos ad agrum colendum, Liv.: animum ad publicam a privata curam, Liv. – omne studium curamque ad hanc scribendi operam, Cic.: omnem spem melioris status ad eorum fidem, Cic.: omnia in bellum consilia, Curt. – refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial, sich hinwenden, sich hinrichten, sich zuwenden, c. se ad philosophos, Cic.: se ad otium pacemque, Cic.: totum se ad alcis voluntatem nutumque, Cic.; vgl. (medial) animus alcis ad alterius non modo sensum ac voluntatem, sed etiam vultum atque nutum convertitur, Cic.: ceteri ad sapientiora convertere, Tac. ann. 3, 55. – omni civitate in eam curam conversā, Liv.: ad haec consultanda a vi atque armis converti (v. Volke), Liv.: conversus hinc ad ordinandum rei publicae statum, Suet.: quo facilius virginum mulierumque mens a libidine ad pudicitiam converteretur, Val. Max. – convertere ad nostros (amicos), wende dich nun zu unsern Fr. (= gedenke nun bei Beförderungen unserer Fr.), Plin. ep. 2, 13, 3. – u. so bes. conv. se od. bl. conv. ad od. in alqm, als Verehrer od. Anhänger im Staate jmdm. sich zuwenden, zufallen, conv. se ad alqm, Nep. Att. 8, 1: bl. conv. ad alqm, Cic. Planc. 50. Tac. ann. 12, 18: conv. se in alqm, Cic. de rep. 6, 12. Sen. de clem. 1, 4, 3: ebenso Passiv medial, cuncta ad victoris opes conversa, Tac. hist. 3, 44. – β) jmds. Geist (geistige Aufmerksamkeit) usw. od. jmd.: ut ab eo, quod agitur, avertat animos; ut saepe in hilaritatem risumque convertat, Cic.: c. animos imperitorum ad deorum cultum a vitae pravitate, Cic.: alqm ad fidem Christi, zum christlichen Glauben bekehren, Hier. in Philem. 5, 10 u. 11: in bellum Etruscum intentam civitatem c. ad Volscos, Liv.: homines a consuetudine subito c. et ad diversas rationes vitae traducere, Cic. – bl. c. alqm, jmd. auf andere Gedanken bringen, Suet. Dom. 16, 2. – v. lebl. Subjj., (res) totos ad se convertit et rapit, Cic. de off. 2, 37. – u. insbes., jmd. einem als polit. Anhänger zuwenden, fama huius rei convertit ad Masinissam Numidas, Liv. 29, 30, 7.

    d) etw. einer Bestimmung, einem Zwecke zuwenden, zu etw. verwenden, α) lebl. Objj.: in suam rem aliena, Cic.: reditum in Domitiani loculos (Schatulle), Frontin.: pecuniam ad usus suos, ICt.: rationem in fraudem malitiamque, Cic.: tempora ad quietem refectionemque data in acerrimum laborem, Quint.: mandatum ad suum commodum, Cic.: copias eas ad patriae periculum, Brut. in Cic. ep.: scribendi facultatem ad alia opera, Quint. – β) leb. Wesen: ad continendas custodias plures commilitones, Traian. in Plin. ep. 10, 20 (31) in.

    e) etw. nach der u. der Seite wenden, verkehren, m. Ang. wohin? durch in od. ad m. Akk., α) in der Beurteilung: si quid per iocum dixi, nolito in serium convertere, Plaut.: nolite fortunam convertere in culpam (zur Sch. anrechnen), neque regis iniuriam huius crimen putare, Cic. – β) in der Ausführung, quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit (v. Datames), Nep.: alterum (auxilium) ad perniciem meam erat a vobis consulibus conversum, Cic.: non posse iam ad salutem converti hoc malum, Ter. – oft refl. convertere od. Passiv converti medial, sich verkehren, sich wenden, ausschlagen, umschlagen, sed hoc vitium huic in bonum convertebat, Cic.: ne ista vobis mansuetudo et misericordia, si illi arma ceperint, in miseriam convortat, Sall. – in quartanam conversa vis est morbi, Cic.: quod crimen esse voluisti, id totum vides in laudem conversum esse, Cic.: istius poena omnis oculorum ad caecitatem mentis est conversa, Cic.

    2) prägn., etw. so wenden, daß ein Wechsel, eine Änderung eintritt, etw. umkehren, umändern, umwandeln, bei Ang. wohin? m. in u. Akk., a) übh.: α) physisch, si antequam tumor discutiatur in suppurationem convertitur, in Eiter umgesetzt wird, übergeht, Col. 6, 17, 6. – β) jmds. Gemüt, umwandeln, umstimmen, animos permovere et c., Cic.: v. lebl. Subjj., nova religio iurandi mentes militum convertit, Caes. – Pass., umgestimmt werden, umschlagen, einen Umschlag erleiden, animus aeger avaritiā facile conversus est, Sall.: hāc oratione habitā mirum in modum conversae sunt omnium mentes, Caes.: quid est tam potens tamque magnificum, populi motus, iudicum religiones, senatus gravitatem unius oratione converti? Cic. de or. 1, 31: conversi animum vultumque, Tac. hist. 1, 85. – γ) Zustände, rem publicam, Cic.: hunc ordinem, Quint.: praemia Metelli in pestem, Sall.: omne beneficium in iniuriam, Sen.: v. lebl. Subjj., non fas nefasque, non humanam vicem convertere valere (v. einem Zaubertrank), Hor.: tot opes, tot gaudia dies unus in adversa convertit, Plin. ep.: odium c. in amorem (v. der Freundschaft), Val. Max.: possitne eloquentia commutatione aliquā converti in infantiam, Cic. – refl., se conv. u. bl. conv., sich verkehren, sich umändern, umschlagen, (s. Piderit Cic. Brut. 141), cavendum, ne in graves inimicitias convertant se amicitiae, Cic.: ubi regium imperium in superbiam dominationemque se convertit, Sall.: num virtus in vitium possit convertere, Cic.: hoc vitium huic uni in bonum convertebat, Cic.: nec in falsum e vero praeterita possunt convertere, Cic. – ebenso Passiv converti medial, vide, quam conversa res sit, Cic.: conversa subito fortuna est, Nep.: non posse iam ad salutem converti hoc malum, Ter.: indigne ferunt illam clementiam mansuetudinemque nostri imperii tantam in crudelitatem inhumanitatemque esse conversam, Cic. – δ) als rhet. t. t., den Ausdruck mit einem andern vertauschend künstlich umwandeln, conversa oratio atque mutata, Cic.: convertendi genus, Cic. – ε) als gramm. t. t., casus conversi = casus obliqui, die abgewandelten Kasusformen, Cic. de nat. deor. 2, 64. – ζ) als milit. t. t., castra castris c., Lager mit Lager vertauschen = fortrückend immer neue Lager aufschlagen, Caes. b. c. 1, 81, 3.

    b) seinem ganzen Wesen, seiner Gestalt nach verwandeln, umgestalten, refl. se convertere od. Passiv converti medial = sich verwandeln, tellus induit ignotas hominum conversa figuras, Ov. met. 1, 86 sq. – gew. m. in u. Akk., terras in freti formam, Ov.: in bovem Io, Inachi filiam, Lact.: Hecubam putant propter animi acerbitatem fingi in canem esse conversam, Cic.: figura canis, in quam Hecuba conversa traditur, Mela: mater in ursae speciem conversa, Hyg.: mugitu bovis in sermonem humanum converso, Val. Max.: hominum simulacra ferarumque in silicem ex ipsis visā conversa Medusā, Ov.: in cinerem favillasque converti, Firm. math. – refl., teils conv. se, zB. se in hominem (v. einer Gottheit), Ter.: se in anum (alte Frau), Hyg.: se in taurum, Hyg.: se ex homine in beluam, Cic.: si omnium pecudum exta eodem tempore in eundem habitum se coloremque converterent, Cic. – teils bl. conv., zB. c. in mulierem, Rutil. Lup. – u. Passiv medial, deo converso in pretium (v. Jupiter), Hor.

    c) aus einer Sprache in eine andere umwandeln = übertragen, übersetzen, verdolmetschen, gew. m. de od. ex u. Abl. u. m. in u. Akk., aliqua de Graecis, Cic.: orationes e Graeco, Cic.: ex Atticis duorum eloquentissimorum nobilissimas orationes, Cic.: illa in Latinum, Cic.: librum e Graeco in Latinum, Cic. – im Zshg. auch ohne Angabe woraus od. wohin? Electra (Sophoclis) male conversa, Cic.: carmina Arati ea, quae a te admodum adulescentulo conversa ita me delectant, quia Latina sunt, ut etc., Cic. – / Parag. Infin. convertier, Lucr. 1, 796. Cic. Arat. 269 (515).

    lateinisch-deutsches > converto

  • 7 converto

    con-verto (vorto), vertī (vortī), versum (vorsum), ere, umkehren, umwenden, umdrehen, od. m. Bezug auf das Ziel, hinkehren, hinwenden, hindrehen, refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial = sich um- od. hinkehren usw., I) eig.: 1) nach der andern Seite (nach vorn od. nach hinten, nach oben od. nach unten) od. nach irgend einer Seite um- od. hinkehren, a) übh.: aculeum (im Bilde, aculeum testimonii sui), Cic.: arcum, Verg.: baculum (zB. converso baculo alci oculos tundere), Cic.: cardinem, Verg.: cuspidem, Verg.: manum, Quint.: fenum, umwenden, wenden, Col.: vulvas conversas corrigere, die Umstülpung der Gebärmutter, Plin. – u. refl., cum se convertit (v. Pers.), Suet. – u. Passiv medial, si facile convertitur (aeger), Cels.: in delubris deûm suā sponte signa conversa, Val. Max. – m. Ang. wohin? durch Advv. od. Praepp., corpus huc illucve, Cels.: uncos deorsum, Cels.: corpus in nullam partem, Cels.: gladium in se, Val. Max.: infantem in caput, in pedes, Cels.: naves in eam partem, quo ventus fert, Caes.: colla ad freta, Ov.: palam anuli ad palmam, Cic.: poet. m. Dat., luna potest... id lumen convertere nobis (nach uns), Lucr. 5, 704. – tigna duo contra vim atque impetum fluminis conversa, Caes.: omnem eam materiam, quae erat caesa, conversam ad hostem collocabat, Caes.: calix ad latus praetereuntis aquae
    ————
    conversus, Frontin. – refl., simulacrum Victoriae, quod ante ad simulacrum Minervae spectavisset, ad valvas se templi limenque convertisse, Caes. – Passiv medial, ima pars pedis in exteriorem partem convertitur (dreht sich), Cels.: manus ad pollicem aut minimum digitum convertitur (neigt sich), Cels.: ore conversus in terram (v. einem Tiere), Mela: conversi oculos inter se atque ora tenebant, Verg.: poet. m. Dat., zephyro (nach Westen) convertitur ales, Lucan. 9, 689. – So nun bes. α) in den milit. t. t.: c. signa, mit den Feldzeichen kehrt machen, eine Schwenkung machen, schwenken (s. Schneider Caes. b. G. 2, 26, 1. Drak. Liv. 3, 54, 10), zB. conversis signis retro in urbem reditur, Liv.: Romani conversa signa bipertito intulerunt, machten eine Frontveränderung und drangen in zwei Kolonnen vor, Caes.: signa ad hostem converti (dem F. die Spitze bieten) aciemque dirigi iubet, Caes. – so auch nostri rursus conversi, kehrt-, Front machend, dem Feinde die Stirn bietend, Caes. – c. terga, c. se, kehrtmachen = fliehen, Caes. – c. aciem, die (feindl.) (Schlachtordnung werfen, Liv.: u. so paucos nostros c. et insequi (v. Feinde), Hirt. b. G.: fugatae alae, conversae cohortes sunt, Vell.: cum hostium acies a sinistro cornu (auf dem l. Fl.) pulsa atque in fugam conversa esset, Caes. – β) als rhet. t. t., die Worte umstellen, versetzen, non modo mutare quaedam verba, sed extendere, corripe-
    ————
    re, convertere, dividere cogitur (poësis), Quint. 10, 1, 29. – γ) refl., convertere se od. b1. convertere od. Passiv medial converti ad alqm, in der Unterhaltung, in der Rede sich zu od. an jmd. wenden, rursus ad illum te converte et quaere etc., Cic.: ad eum convertit et... inquit, Gell.: itaque modo ad eum conversus quaerebat etc., Liv.: conversus ad suos... inquit, Val. Max.: deinde conversus ad nos, ›επιστήσατε quid facere debeamus‹, Plin. ep.
    b) in der Bewegung, im Gange umkehren, umwenden, hinkehren, hinwenden, c. iter, Val. Max. (vgl. unten no. α): vias, Verg.: fugam, von der Fl. umkehren (= die Fl. einstellen), Verg. – vox boum Herculem convertit, bewog den H. umzukehren, Liv. – refl., c. se, umkehren, umwenden, Plin. ep. u. Suet.: se in porticu, Cic. – m. Ang. von wo? u. wohin: ex hoc cursu sceleris iter c. ad fugam atque in exsilium, Cic.: cursum ad septentrionem (v. einem Flusse), Mela. – refl., se convertere u. Passiv converti medial, sich hinwenden, c. se od. converti domum, Komik.; vgl. conversa domum lintea dare, Hor.: imago convertitur eodem, Lucr.: hinc se in Asiam c., Cic. – So nun bes.: α) als milit. t. t.: c. iter, umwenden, Caes. – c. iter in provinciam, Caes.: iter ad urbem, Lucan.: iter ad depopulandam Acarnaniam, Liv.: omnem multitudinem ad alqm, Caes.: hostem in se ab alqo, Curt. – u. refl., teils conv. se, zB. c. se in
    ————
    Phrygiam, Nep.: c. se ad montes, Caes.: subito se c. ad Cassium in Thessaliam, Caes.: ad hunc se a Pulione omnis multitudo (hostium) convertit, Caes. – teils ohne se, zB. convertit cum paucis ad equites, Sall.: convertit cum omni multitudine in regnum suum, Sall. – u. medial, omnis vis Romana Veios conversa est, Liv.: omnis Volscorum in se conversus impetus, Val. Max. – β) als t. t. der Wasserbaukunst, hinleiten, inchoabat piscinam a Miseno ad Avernum lacum, quo quidquid totis Baiis calidarum esset converteretur, Suet.: ut ex totis regionibus in quam (regionem) necessitas incubuerit converti possit praesidium aquarum abundantius, Frontin. – γ) etw. heimlich wo hinwenden, c. pecuniam publicam domum suam, unterschlagen, Cic. Verr. 3, 176.
    c) (bes. als geogr. t. t.) Passiv converti medial od. conversum esse, der örtl. Richtung od. Lage nach sich hinwenden, sich hinziehen, hinliegen, hingehen, m. Ang. wohin? durch ad od. in u. Akk. auch zugl. m. Ang. von wo? durch ab u. Abl., inde ad meridiem iter convertitur usque ad Megaram, Mela: deinde ad septentriones toto latere terra convertitur a Celtico promunturio ad Scythicum usque, Mela. – spelunca conversa ad aquilonem, Cic.: stabula ad medium conversa diem, Verg.: alter conversus in contrariam partem erat vallus, Caes.: Pyrenaeus in terras fronte conversus, Mela: conversis inter se pedibus
    ————
    stare, Gegenfüßler sein, Plin.
    2) im Kreise umdrehen, herumdrehen, refl. se convertere u. Passiv converti medial = sich umdrehen, sich herumdrehen, a) übh.: is (modiolus) habenā quasi terebra convertitur, Cels.: axes ut in torcularibus conversi, Cels. – b) einen Weltkörper, quae (terra) circum axem se summā celeritate convertit et torquet, Cic.: in infimo orbe luna solis radiis accensa convertitur, Cic.: invenies supero convertier orbe quinque (sidera) pari spatio, Cic. poët. – einen Kreisumlauf der Zeit umdrehen = erfüllen, vollenden, cum aetas tua septenos octiens solis anfractus reditusque converterit, Cic.: huius quidem anni nondum vigesimam partem scito esse conversam, Cic. – c) die Haare kräuseln, crines calamistro, Petron. 102, 15.
    II) übtr.: 1) im allg., nach od. zu einem Ggstde., gegen einen Ggstd. hinkehren, hinwenden, hinrichten, ihm zuwenden, auf einen Ggstd. übertragen u. dgl., refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial = sich hinwenden, sich zuwenden, m. Ang. wohin? durch in od. ad u. Akk., a) übh.: quas (duas legiones) ab itinere Asiae Syriaeque ad suam potestatem dominatumque converterat, Caes.: c. in se unum omnium vires, Liv.: ad equestrem ordinem atque in ceteros ordines easdem vitae condiciones, übertragen auf usw., Cic.: Iovem O. M. precatus sum, ut, si quid adversi populo Romano immineret,
    ————
    totum in domum meam converteretur, Val. Max. – c. orationem ad Aeschinem in prooemio, an Ä. richten, Quint.: tum omnem orationem traduxi et converti in increpandam Caepionis fugam, in deplorandum interitum exercitus, habe gerichtet auf usw., Cic. – refl. ( ohne se) od. Passiv medial, ad uxorem Liviam convertere, sich wenden an usw., Tac. ann. 4, 3: sine advocatis in amicitiam atque in gratiam convortimus, Plaut.: (v. Redner, Schriftsteller) ab ea sententia, quam proposuimus, convertimus (wenden wir uns) ad aliquam personam aut rem, Rutil. Lup.; vgl. medial gratulabor tibi prius, deinde ad me convertar, will ich mich zu mir (zur Besprechung meiner Angelegenheiten) wenden, Cic. – omnis est risus in iudicem conversus, wendete sich gegen den R., Cic.
    b) den Blick, die Aufmerksamkeit, die Gedanken hinwenden, hinrichten, hinlenken, gew. m. Ang. wohin? durch Advv. od. durch ad od. in u. Akk., α) den eigenen Blick usw., omnes convertere oculos Itali, wendeten dahin den Blick, Verg.: ut (oculi) aspectum quo vellent facile converterent, Cic.: c. ad tribunum militum centurionesque ora (v. den Soldaten), Caes.: video in me omnium vestrûm ora atque oculos esse conversos, Cic.: illud intellego omnium ora in me conversa esse, Sall. – β) eines andern Blick usw. od. jmd. mit seinem Blicke usw. auf sich hinlenken, αα) jmds. Blick usw., teils m. ad od. in se, zB. finitimis ad
    ————
    se gentibus ora, Lucr.: omnium oculos ad od. in se, Nep. u. Curt.: omnium oculos animosque in semet, Curt.: certamine ac studiis in se animum adulescentis, Liv. – teils ohne ad od. in se, zB. oculos hominum, Liv.: vulgi ora, Hor.: animos, Liv.: hominum oculos fulgore purpureae abollae, Suet. – ββ) jmd. mit seinem Blicke, teils mit in se, zB. omnem exercitum in se, Liv.: totum terrarum orbem in se, Verg.: omnium mentes in se, Flor. – teils ohne in se, zB. civitatem (v. fremden Gesandten), Liv.: omnes, Liv.
    c) Geist, Sinn, Gemüt, Neigung, Eifer, Sorge, Hoffnung auf einen Ggstd. hinwenden, hinrichten, ihm zuwenden, m. Ang. wohin? worauf? durch ad od. in u. Akk.; m. Ang. von wo? durch Advv. od. durch ab u. Abl. od. durch bl. Abl., α) den eigenen Geist usw.: omne ingenium ac studium suum ad causas agendas, Tac.: animum ad urbana negotia, Liv.: animos ad agrum colendum, Liv.: animum ad publicam a privata curam, Liv. – omne studium curamque ad hanc scribendi operam, Cic.: omnem spem melioris status ad eorum fidem, Cic.: omnia in bellum consilia, Curt. – refl. se convertere od. bl. convertere u. Passiv converti medial, sich hinwenden, sich hinrichten, sich zuwenden, c. se ad philosophos, Cic.: se ad otium pacemque, Cic.: totum se ad alcis voluntatem nutumque, Cic.; vgl. (medial) animus alcis ad alterius non modo sensum ac voluntatem, sed etiam
    ————
    vultum atque nutum convertitur, Cic.: ceteri ad sapientiora convertere, Tac. ann. 3, 55. – omni civitate in eam curam conversā, Liv.: ad haec consultanda a vi atque armis converti (v. Volke), Liv.: conversus hinc ad ordinandum rei publicae statum, Suet.: quo facilius virginum mulierumque mens a libidine ad pudicitiam converteretur, Val. Max. – convertere ad nostros (amicos), wende dich nun zu unsern Fr. (= gedenke nun bei Beförderungen unserer Fr.), Plin. ep. 2, 13, 3. – u. so bes. conv. se od. bl. conv. ad od. in alqm, als Verehrer od. Anhänger im Staate jmdm. sich zuwenden, zufallen, conv. se ad alqm, Nep. Att. 8, 1: bl. conv. ad alqm, Cic. Planc. 50. Tac. ann. 12, 18: conv. se in alqm, Cic. de rep. 6, 12. Sen. de clem. 1, 4, 3: ebenso Passiv medial, cuncta ad victoris opes conversa, Tac. hist. 3, 44. – β) jmds. Geist (geistige Aufmerksamkeit) usw. od. jmd.: ut ab eo, quod agitur, avertat animos; ut saepe in hilaritatem risumque convertat, Cic.: c. animos imperitorum ad deorum cultum a vitae pravitate, Cic.: alqm ad fidem Christi, zum christlichen Glauben bekehren, Hier. in Philem. 5, 10 u. 11: in bellum Etruscum intentam civitatem c. ad Volscos, Liv.: homines a consuetudine subito c. et ad diversas rationes vitae traducere, Cic. – bl. c. alqm, jmd. auf andere Gedanken bringen, Suet. Dom. 16, 2. – v. lebl. Subjj., (res) totos ad se convertit et rapit, Cic. de off. 2, 37. – u. insbes., jmd. einem
    ————
    als polit. Anhänger zuwenden, fama huius rei convertit ad Masinissam Numidas, Liv. 29, 30, 7.
    d) etw. einer Bestimmung, einem Zwecke zuwenden, zu etw. verwenden, α) lebl. Objj.: in suam rem aliena, Cic.: reditum in Domitiani loculos (Schatulle), Frontin.: pecuniam ad usus suos, ICt.: rationem in fraudem malitiamque, Cic.: tempora ad quietem refectionemque data in acerrimum laborem, Quint.: mandatum ad suum commodum, Cic.: copias eas ad patriae periculum, Brut. in Cic. ep.: scribendi facultatem ad alia opera, Quint. – β) leb. Wesen: ad continendas custodias plures commilitones, Traian. in Plin. ep. 10, 20 (31) in.
    e) etw. nach der u. der Seite wenden, verkehren, m. Ang. wohin? durch in od. ad m. Akk., α) in der Beurteilung: si quid per iocum dixi, nolito in serium convertere, Plaut.: nolite fortunam convertere in culpam (zur Sch. anrechnen), neque regis iniuriam huius crimen putare, Cic. – β) in der Ausführung, quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit (v. Datames), Nep.: alterum (auxilium) ad perniciem meam erat a vobis consulibus conversum, Cic.: non posse iam ad salutem converti hoc malum, Ter. – oft refl. convertere od. Passiv converti medial, sich verkehren, sich wenden, ausschlagen, umschlagen, sed hoc vitium huic in bonum convertebat, Cic.: ne ista vobis mansuetudo et misericordia, si
    ————
    illi arma ceperint, in miseriam convortat, Sall. – in quartanam conversa vis est morbi, Cic.: quod crimen esse voluisti, id totum vides in laudem conversum esse, Cic.: istius poena omnis oculorum ad caecitatem mentis est conversa, Cic.
    2) prägn., etw. so wenden, daß ein Wechsel, eine Änderung eintritt, etw. umkehren, umändern, umwandeln, bei Ang. wohin? m. in u. Akk., a) übh.: α) physisch, si antequam tumor discutiatur in suppurationem convertitur, in Eiter umgesetzt wird, übergeht, Col. 6, 17, 6. – β) jmds. Gemüt, umwandeln, umstimmen, animos permovere et c., Cic.: v. lebl. Subjj., nova religio iurandi mentes militum convertit, Caes. – Pass., umgestimmt werden, umschlagen, einen Umschlag erleiden, animus aeger avaritiā facile conversus est, Sall.: hāc oratione habitā mirum in modum conversae sunt omnium mentes, Caes.: quid est tam potens tamque magnificum, populi motus, iudicum religiones, senatus gravitatem unius oratione converti? Cic. de or. 1, 31: conversi animum vultumque, Tac. hist. 1, 85. – γ) Zustände, rem publicam, Cic.: hunc ordinem, Quint.: praemia Metelli in pestem, Sall.: omne beneficium in iniuriam, Sen.: v. lebl. Subjj., non fas nefasque, non humanam vicem convertere valere (v. einem Zaubertrank), Hor.: tot opes, tot gaudia dies unus in adversa convertit, Plin. ep.: odium c. in amorem (v. der Freundschaft), Val. Max.: possitne
    ————
    eloquentia commutatione aliquā converti in infantiam, Cic. – refl., se conv. u. bl. conv., sich verkehren, sich umändern, umschlagen, (s. Piderit Cic. Brut. 141), cavendum, ne in graves inimicitias convertant se amicitiae, Cic.: ubi regium imperium in superbiam dominationemque se convertit, Sall.: num virtus in vitium possit convertere, Cic.: hoc vitium huic uni in bonum convertebat, Cic.: nec in falsum e vero praeterita possunt convertere, Cic. – ebenso Passiv converti medial, vide, quam conversa res sit, Cic.: conversa subito fortuna est, Nep.: non posse iam ad salutem converti hoc malum, Ter.: indigne ferunt illam clementiam mansuetudinemque nostri imperii tantam in crudelitatem inhumanitatemque esse conversam, Cic. – δ) als rhet. t. t., den Ausdruck mit einem andern vertauschend künstlich umwandeln, conversa oratio atque mutata, Cic.: convertendi genus, Cic. – ε) als gramm. t. t., casus conversi = casus obliqui, die abgewandelten Kasusformen, Cic. de nat. deor. 2, 64. – ζ) als milit. t. t., castra castris c., Lager mit Lager vertauschen = fortrückend immer neue Lager aufschlagen, Caes. b. c. 1, 81, 3.
    b) seinem ganzen Wesen, seiner Gestalt nach verwandeln, umgestalten, refl. se convertere od. Passiv converti medial = sich verwandeln, tellus induit ignotas hominum conversa figuras, Ov. met. 1, 86 sq. – gew. m. in u. Akk., terras in freti formam, Ov.:
    ————
    in bovem Io, Inachi filiam, Lact.: Hecubam putant propter animi acerbitatem fingi in canem esse conversam, Cic.: figura canis, in quam Hecuba conversa traditur, Mela: mater in ursae speciem conversa, Hyg.: mugitu bovis in sermonem humanum converso, Val. Max.: hominum simulacra ferarumque in silicem ex ipsis visā conversa Medusā, Ov.: in cinerem favillasque converti, Firm. math. – refl., teils conv. se, zB. se in hominem (v. einer Gottheit), Ter.: se in anum (alte Frau), Hyg.: se in taurum, Hyg.: se ex homine in beluam, Cic.: si omnium pecudum exta eodem tempore in eundem habitum se coloremque converterent, Cic. – teils bl. conv., zB. c. in mulierem, Rutil. Lup. – u. Passiv medial, deo converso in pretium (v. Jupiter), Hor.
    c) aus einer Sprache in eine andere umwandeln = übertragen, übersetzen, verdolmetschen, gew. m. de od. ex u. Abl. u. m. in u. Akk., aliqua de Graecis, Cic.: orationes e Graeco, Cic.: ex Atticis duorum eloquentissimorum nobilissimas orationes, Cic.: illa in Latinum, Cic.: librum e Graeco in Latinum, Cic. – im Zshg. auch ohne Angabe woraus od. wohin? Electra (Sophoclis) male conversa, Cic.: carmina Arati ea, quae a te admodum adulescentulo conversa ita me delectant, quia Latina sunt, ut etc., Cic. – Parag. Infin. convertier, Lucr. 1, 796. Cic. Arat. 269 (515).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > converto

  • 8 converto

    con-verto ( - vorto), ti, sum, 3, v. a. and n.
    I.
    Act., to turn or whirl round, to wheel about, to cause to turn, to turn back, reverse; and with the designation of the terminus in quem, to turn or direct somewhere, to direct to or towards, to move or turn to, etc. (very freq. in all perr. and species of composition).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.
    a.
    With a simple acc.:

    caelos omnes,

    Lucr. 2, 1097; cf.:

    in infimo orbe luna convertitur,

    Cic. Rep. 6, 17, 17; id. Ac. 2, 39, 123; cf.:

    minore sonitu quam putaram, orbis hic in re publicā est conversus,

    id. Att. 2, 9, 1:

    manum,

    Quint. 11, 3, 100:

    reddita inclusarum ex speluncā boum vox Herculem convertit,

    Liv. 1, 7, 7:

    ter se convertit,

    Ov. M. 7, 189:

    crines calamistro,

    i. e. to curl, Petr. 102, 15 et saep.—
    b.
    With the designation of the terminus in quem.
    (α).
    By in:

    equos frenis in hostes,

    Lucr. 5, 1317:

    naves in eam partem,

    Caes. B. G. 3, 15:

    ferrum in me,

    Verg. A. 9, 427:

    omnium ora atque oculos in aliquem,

    Cic. Cat. 4, 1, 1 (cf. under B. 1.):

    iter in provinciam,

    Caes. B. G. 7, 56:

    se in Phrygiam,

    Nep. Ages. 3, 2 et saep.—Medial:

    in fugam nemo convortitur,

    Plaut. Am. 1, 1, 83 Fleck.—
    (β).
    By ad:

    ad hunc se confestim a Pulfione omnis multitudo convertit,

    Caes. B. G. 5, 44, 10:

    eam materiam ad hostem,

    id. ib. 3, 29:

    colla ad freta,

    Ov. M. 15, 516:

    tum bis ad occasum, bis se convertit ad ortum,

    id. ib. 14, 386:

    nos ad judicem,

    Quint. 11, 3, 157 et saep.—
    * (γ).
    By contra:

    tigna contra vim atque impetum fluminis,

    Caes. B. G. 4, 17, 5.—
    (δ).
    By sub:

    cursum sub terras,

    Lucr. 5, 654.—
    (ε).
    By the dat.:

    majus lumen in diem nobis luna,

    Lucr. 5, 706.—Medial:

    Zephyro convertitur ales Itque super Libyen,

    Luc. 9, 689.—
    (ζ).
    By local adv.:

    aspectum facile quo vellent,

    Cic. N. D. 2, 57, 142.—
    (η).
    By the acc. alone:

    se domum,

    Ter. Ad. 2, 4, 22.—
    2.
    In partic.
    a.
    Milit. t. t.: convertere signa, aciem, etc., to wheel about, change the direction of a march:

    conversa signa in hostes inferre,

    Caes. B. G. 2, 26:

    Romani conversa signa bipartito intulerunt,

    id. ib. 1, 25:

    reliquos sese convertere cogunt,

    to retreat, id. B. C. 1, 46:

    cum conversis signis retro in urbem rediretur,

    Liv. 8, 11, 4; cf.:

    convertunt inde signa,

    id. 3, 54, 10 Drak. ad loc. (where Weissenb. ex conj., convellunt):

    aciem,

    id. 42, 57, 12; so,

    aciem in fugam,

    Caes. B. G. 1, 52. —
    b.
    Rhet. t. t., of words, to transpose, interchange:

    non modo mutare quaedam verba, sed extendere, corripere, convertere, dividere cogitur (poësis),

    Quint. 10, 1, 29.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen.:

    ut ab eo quod agitur avertat animos, ut saepe in hilaritatem risumve convertat,

    Cic. Or. 40, 138; so,

    risum in judicem,

    id. de Or. 2, 60, 245:

    omnem orationem transduxi et converti in increpandam Caepionis fugam,

    id. ib. 2, 48, 199:

    rationem in fraudem malitiamque,

    to employ, id. N. D. 3, 31, 78; cf. id. Rosc. Am. 39, 114 and 115:

    beneficium in injuriam,

    Sen. Ben. 2, 13, 1 et saep.:

    animos imperitorum ad deorum cultum a vitae pravitate,

    Cic. N. D. 1, 27, 77; cf. Liv. 24, 4, 4 and 9: qui eas copias, quas diu simulatione rei publicae comparabant, subito ad patriae periculum converterunt, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, a, 5 fin.:

    facultatem dicendi ad hominum perniciem,

    Quint. 2, 20, 2 et saep.:

    ingenium et studium ad causas agendas,

    Tac. Or. 14 et saep.:

    se aliquando ad timorem, numquam ad sanitatem,

    Cic. Sull. 5, 17; id. Fam. 3, 10, 10:

    se ad philosophos,

    id. Fin. 5, 3, 7; cf. id. Q. Fr. 3, 5, 5 et saep.:

    quocumque te animo et cogitatione converteris,

    Cic. de Or. 1, 2, 6:

    aculeum testimonii sui,

    id. Fl. 34, 86:

    argumentum,

    Gell. 5, 10, 3.—Of turning to the political support of any one:

    tota civitas se ad eos convertisse videretur,

    Nep. Att. 8, 1; cf. Cic. Rep. 6, 12, 12; Sen. Clem. 1, 4, 3; cf.:

    fama hujus rei convertit ad Masinissam Numidas,

    Liv. 29, 30, 7.— Pass. in mid. sense:

    cuncta ad victoris opes conversa,

    Tac. H. 3, 44.—In eccl. Lat., to convert to Christianity, etc.:

    aliquem ad fidem Christi,

    Hier. in Philem. 5, 10 sq. —Esp. freq. of turning or arresting the attention:

    illud intellego, omnium ora in me convorsa esse,

    Sall. J. 85, 5:

    converterat Cn. Pompeii persona totum in se terrarum orbem,

    Vell. 2, 31, 1:

    proximas (provincias) in se,

    Suet. Vesp. 4 al.: nihil opus est, ad continendas custodias plures commilitones converti, Traj. ap. Plin. Ep. 10, 20 (31), 1:

    omnium oculos ad se,

    Nep. Alcib. 3, 5.—And with inanimate things as subjects:

    cum aliqua iis ampla et honesta res objecta totos ad se convertit et rapit,

    Cic. Off. 2, 10, 37.—Since the Aug. per. also freq. with a simple acc.:

    sive elephas albus volgi converteret ora,

    Hor. Ep. 2, 1, 196; Suet. Calig. 35; cf. Liv. 26, 29, 2:

    animos,

    id. 29, 26, 5:

    homines quaqua iret,

    Suet. Tit. 5.—
    2.
    Pregn., to change the nature of a thing; i. e. to change, alter, transform, turn.
    (α).
    With a simple acc.:

    omnes Res ita convortant formas mutentque colores,

    Lucr. 2, 1005; cf. id. 1, 678:

    omnia,

    id. 4, 441:

    tellus induit ignotas hominum conversa figuras,

    Ov. M. 1, 88:

    humanam vicem (venena),

    Hor. Epod. 5, 88:

    rem,

    Cic. Att. 8, 13, 2:

    rem publicam,

    to bring into disorder, id. Fl. 38, 94:

    hunc ordinem,

    Quint. 7, 2, 15:

    animum avaritiā,

    Sall. J. 29, 1:

    vitae viam,

    Hor. Ep. 1, 17, 26:

    studia,

    id. A. P. 166 et saep.:

    conversi animum vultumque,

    Tac. H. 1, 85: castra castris, to change camp with camp (i. e. to establish new camps by constantly removing), Caes. B. C. 1, 81.—

    In gram.: casus conversi, = casus obliqui,

    the cases which undergo a change of form, Cic. N. D. 2, 25, 64.—
    (β).
    With ad:

    nisi si id putas, non posse jam ad salutem convorti hoc malum,

    Ter. And. 4, 1, 48:

    poena omnis oculorum ad caecitatem mentis est conversa,

    Cic. Dom. 40, 105:

    mater magna, cujus ludi violati, polluti, paene ad caedem et ad funus civitatis conversi sunt,

    id. Har. Resp. 11, 24:

    quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit,

    Nep. Dat. 6, 8.—
    (γ).
    With in:

    si antequam tumor discutiatur in suppurationem convertitur,

    Col. 6, 17, 6:

    jam ego me convortam in hirudinem,

    Plaut. Ep. 2, 2, 4:

    deum sese in hominem,

    Ter. Eun. 3, 5, 40:

    Hecubam in canem,

    Cic. Tusc. 3, 26, 63:

    terras in freti formam,

    Ov. M. 11, 209:

    deum (sc. Jovem) in pretium (i. e. aurum),

    Hor. C. 3, 16, 8:

    vim morbi in quartanam,

    Cic. Fam. 16, 11, 1 et saep.:

    crimen in laudem,

    id. Fl. 29, 70:

    amicitiae se in graves inimicitias,

    id. Lael. 21, 78; Quint. 12, 1, 2 et saep.—
    b.
    Of written works, to translate:

    converti ex Atticis duorum eloquentissimorum nobilissimas orationes... nec converti ut interpres, sed ut orator, etc.,

    Cic. Opt. Gen. 5, 14:

    orationes e Graeco,

    id. ib. 6, 18:

    aliqua de Graecis,

    id. Fin. 1, 2, 6:

    librum in Latinum,

    id. Off. 2, 24, 87; id. Tusc. 3, 14, 29; cf. id. Fin. 1, 2, 5; id. N. D. 2, 41, 104.—
    II.
    Neutr., to relurn (rare).
    A.
    Lit.:

    inde (imago) retro rursum redit et convertit eodem,

    Lucr. 4, 334 (Lachm. conj. convertitur):

    clam cum paucis ad pedites convortit,

    Sall. J. 101, 6:

    in regnum suum,

    id. ib. 20, 4:

    convortit Varro,

    Sil. 9, 645:

    ad me,

    Gell. 1, 26, 3.—
    B.
    Trop.
    1.
    To return, turn:

    in amicitiam atque in gratiam,

    Plaut. Stich. 3, 1, 18:

    ad sapientiora,

    Tac. A. 3, 55.—
    2.
    To change, turn:

    hoc vitium huic uni in bonum convertebat,

    Cic. Brut. 38, 141; id. de Or. 3, 29, 114; id. Fat. 7, 14; cf. id. ib. 9, 17:

    regium imperium in superbiam dominationemque,

    Sall. C. 6, 7 Kritz:

    ne ista vobis mansuetudo et misericordia... in miseriam convortet,

    id. ib. 52, 27:

    ad aliquem, of political support,

    Cic. Planc. 20, 50; Tac. A. 12, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > converto

  • 9 convorto

    con-verto ( - vorto), ti, sum, 3, v. a. and n.
    I.
    Act., to turn or whirl round, to wheel about, to cause to turn, to turn back, reverse; and with the designation of the terminus in quem, to turn or direct somewhere, to direct to or towards, to move or turn to, etc. (very freq. in all perr. and species of composition).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.
    a.
    With a simple acc.:

    caelos omnes,

    Lucr. 2, 1097; cf.:

    in infimo orbe luna convertitur,

    Cic. Rep. 6, 17, 17; id. Ac. 2, 39, 123; cf.:

    minore sonitu quam putaram, orbis hic in re publicā est conversus,

    id. Att. 2, 9, 1:

    manum,

    Quint. 11, 3, 100:

    reddita inclusarum ex speluncā boum vox Herculem convertit,

    Liv. 1, 7, 7:

    ter se convertit,

    Ov. M. 7, 189:

    crines calamistro,

    i. e. to curl, Petr. 102, 15 et saep.—
    b.
    With the designation of the terminus in quem.
    (α).
    By in:

    equos frenis in hostes,

    Lucr. 5, 1317:

    naves in eam partem,

    Caes. B. G. 3, 15:

    ferrum in me,

    Verg. A. 9, 427:

    omnium ora atque oculos in aliquem,

    Cic. Cat. 4, 1, 1 (cf. under B. 1.):

    iter in provinciam,

    Caes. B. G. 7, 56:

    se in Phrygiam,

    Nep. Ages. 3, 2 et saep.—Medial:

    in fugam nemo convortitur,

    Plaut. Am. 1, 1, 83 Fleck.—
    (β).
    By ad:

    ad hunc se confestim a Pulfione omnis multitudo convertit,

    Caes. B. G. 5, 44, 10:

    eam materiam ad hostem,

    id. ib. 3, 29:

    colla ad freta,

    Ov. M. 15, 516:

    tum bis ad occasum, bis se convertit ad ortum,

    id. ib. 14, 386:

    nos ad judicem,

    Quint. 11, 3, 157 et saep.—
    * (γ).
    By contra:

    tigna contra vim atque impetum fluminis,

    Caes. B. G. 4, 17, 5.—
    (δ).
    By sub:

    cursum sub terras,

    Lucr. 5, 654.—
    (ε).
    By the dat.:

    majus lumen in diem nobis luna,

    Lucr. 5, 706.—Medial:

    Zephyro convertitur ales Itque super Libyen,

    Luc. 9, 689.—
    (ζ).
    By local adv.:

    aspectum facile quo vellent,

    Cic. N. D. 2, 57, 142.—
    (η).
    By the acc. alone:

    se domum,

    Ter. Ad. 2, 4, 22.—
    2.
    In partic.
    a.
    Milit. t. t.: convertere signa, aciem, etc., to wheel about, change the direction of a march:

    conversa signa in hostes inferre,

    Caes. B. G. 2, 26:

    Romani conversa signa bipartito intulerunt,

    id. ib. 1, 25:

    reliquos sese convertere cogunt,

    to retreat, id. B. C. 1, 46:

    cum conversis signis retro in urbem rediretur,

    Liv. 8, 11, 4; cf.:

    convertunt inde signa,

    id. 3, 54, 10 Drak. ad loc. (where Weissenb. ex conj., convellunt):

    aciem,

    id. 42, 57, 12; so,

    aciem in fugam,

    Caes. B. G. 1, 52. —
    b.
    Rhet. t. t., of words, to transpose, interchange:

    non modo mutare quaedam verba, sed extendere, corripere, convertere, dividere cogitur (poësis),

    Quint. 10, 1, 29.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen.:

    ut ab eo quod agitur avertat animos, ut saepe in hilaritatem risumve convertat,

    Cic. Or. 40, 138; so,

    risum in judicem,

    id. de Or. 2, 60, 245:

    omnem orationem transduxi et converti in increpandam Caepionis fugam,

    id. ib. 2, 48, 199:

    rationem in fraudem malitiamque,

    to employ, id. N. D. 3, 31, 78; cf. id. Rosc. Am. 39, 114 and 115:

    beneficium in injuriam,

    Sen. Ben. 2, 13, 1 et saep.:

    animos imperitorum ad deorum cultum a vitae pravitate,

    Cic. N. D. 1, 27, 77; cf. Liv. 24, 4, 4 and 9: qui eas copias, quas diu simulatione rei publicae comparabant, subito ad patriae periculum converterunt, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, a, 5 fin.:

    facultatem dicendi ad hominum perniciem,

    Quint. 2, 20, 2 et saep.:

    ingenium et studium ad causas agendas,

    Tac. Or. 14 et saep.:

    se aliquando ad timorem, numquam ad sanitatem,

    Cic. Sull. 5, 17; id. Fam. 3, 10, 10:

    se ad philosophos,

    id. Fin. 5, 3, 7; cf. id. Q. Fr. 3, 5, 5 et saep.:

    quocumque te animo et cogitatione converteris,

    Cic. de Or. 1, 2, 6:

    aculeum testimonii sui,

    id. Fl. 34, 86:

    argumentum,

    Gell. 5, 10, 3.—Of turning to the political support of any one:

    tota civitas se ad eos convertisse videretur,

    Nep. Att. 8, 1; cf. Cic. Rep. 6, 12, 12; Sen. Clem. 1, 4, 3; cf.:

    fama hujus rei convertit ad Masinissam Numidas,

    Liv. 29, 30, 7.— Pass. in mid. sense:

    cuncta ad victoris opes conversa,

    Tac. H. 3, 44.—In eccl. Lat., to convert to Christianity, etc.:

    aliquem ad fidem Christi,

    Hier. in Philem. 5, 10 sq. —Esp. freq. of turning or arresting the attention:

    illud intellego, omnium ora in me convorsa esse,

    Sall. J. 85, 5:

    converterat Cn. Pompeii persona totum in se terrarum orbem,

    Vell. 2, 31, 1:

    proximas (provincias) in se,

    Suet. Vesp. 4 al.: nihil opus est, ad continendas custodias plures commilitones converti, Traj. ap. Plin. Ep. 10, 20 (31), 1:

    omnium oculos ad se,

    Nep. Alcib. 3, 5.—And with inanimate things as subjects:

    cum aliqua iis ampla et honesta res objecta totos ad se convertit et rapit,

    Cic. Off. 2, 10, 37.—Since the Aug. per. also freq. with a simple acc.:

    sive elephas albus volgi converteret ora,

    Hor. Ep. 2, 1, 196; Suet. Calig. 35; cf. Liv. 26, 29, 2:

    animos,

    id. 29, 26, 5:

    homines quaqua iret,

    Suet. Tit. 5.—
    2.
    Pregn., to change the nature of a thing; i. e. to change, alter, transform, turn.
    (α).
    With a simple acc.:

    omnes Res ita convortant formas mutentque colores,

    Lucr. 2, 1005; cf. id. 1, 678:

    omnia,

    id. 4, 441:

    tellus induit ignotas hominum conversa figuras,

    Ov. M. 1, 88:

    humanam vicem (venena),

    Hor. Epod. 5, 88:

    rem,

    Cic. Att. 8, 13, 2:

    rem publicam,

    to bring into disorder, id. Fl. 38, 94:

    hunc ordinem,

    Quint. 7, 2, 15:

    animum avaritiā,

    Sall. J. 29, 1:

    vitae viam,

    Hor. Ep. 1, 17, 26:

    studia,

    id. A. P. 166 et saep.:

    conversi animum vultumque,

    Tac. H. 1, 85: castra castris, to change camp with camp (i. e. to establish new camps by constantly removing), Caes. B. C. 1, 81.—

    In gram.: casus conversi, = casus obliqui,

    the cases which undergo a change of form, Cic. N. D. 2, 25, 64.—
    (β).
    With ad:

    nisi si id putas, non posse jam ad salutem convorti hoc malum,

    Ter. And. 4, 1, 48:

    poena omnis oculorum ad caecitatem mentis est conversa,

    Cic. Dom. 40, 105:

    mater magna, cujus ludi violati, polluti, paene ad caedem et ad funus civitatis conversi sunt,

    id. Har. Resp. 11, 24:

    quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit,

    Nep. Dat. 6, 8.—
    (γ).
    With in:

    si antequam tumor discutiatur in suppurationem convertitur,

    Col. 6, 17, 6:

    jam ego me convortam in hirudinem,

    Plaut. Ep. 2, 2, 4:

    deum sese in hominem,

    Ter. Eun. 3, 5, 40:

    Hecubam in canem,

    Cic. Tusc. 3, 26, 63:

    terras in freti formam,

    Ov. M. 11, 209:

    deum (sc. Jovem) in pretium (i. e. aurum),

    Hor. C. 3, 16, 8:

    vim morbi in quartanam,

    Cic. Fam. 16, 11, 1 et saep.:

    crimen in laudem,

    id. Fl. 29, 70:

    amicitiae se in graves inimicitias,

    id. Lael. 21, 78; Quint. 12, 1, 2 et saep.—
    b.
    Of written works, to translate:

    converti ex Atticis duorum eloquentissimorum nobilissimas orationes... nec converti ut interpres, sed ut orator, etc.,

    Cic. Opt. Gen. 5, 14:

    orationes e Graeco,

    id. ib. 6, 18:

    aliqua de Graecis,

    id. Fin. 1, 2, 6:

    librum in Latinum,

    id. Off. 2, 24, 87; id. Tusc. 3, 14, 29; cf. id. Fin. 1, 2, 5; id. N. D. 2, 41, 104.—
    II.
    Neutr., to relurn (rare).
    A.
    Lit.:

    inde (imago) retro rursum redit et convertit eodem,

    Lucr. 4, 334 (Lachm. conj. convertitur):

    clam cum paucis ad pedites convortit,

    Sall. J. 101, 6:

    in regnum suum,

    id. ib. 20, 4:

    convortit Varro,

    Sil. 9, 645:

    ad me,

    Gell. 1, 26, 3.—
    B.
    Trop.
    1.
    To return, turn:

    in amicitiam atque in gratiam,

    Plaut. Stich. 3, 1, 18:

    ad sapientiora,

    Tac. A. 3, 55.—
    2.
    To change, turn:

    hoc vitium huic uni in bonum convertebat,

    Cic. Brut. 38, 141; id. de Or. 3, 29, 114; id. Fat. 7, 14; cf. id. ib. 9, 17:

    regium imperium in superbiam dominationemque,

    Sall. C. 6, 7 Kritz:

    ne ista vobis mansuetudo et misericordia... in miseriam convortet,

    id. ib. 52, 27:

    ad aliquem, of political support,

    Cic. Planc. 20, 50; Tac. A. 12, 18.

    Lewis & Short latin dictionary > convorto

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»